Otwartość na zmiany - ćwiczenia

Wracam z dopełnieniem artykułu o otwartości na zmiany - obiecanymi ćwiczeniami i praktycznymi wskazówkami. Są one na tyle uniwersalne, że sprawdzą się, bez względu na to, jakiego obszaru dotyka zmiana, która Cię czeka.

1. Transteoretyczny model - etapy zmiany

Dopełniając poprzedni artykuł chciałabym Wam opowiedzieć jeszcze o modelu transteoretycznym dotyczącym zmiany (Diclemente, Norcross i Prochaska), wykorzystywanym w leczeniu terapeutycznym. Model bazuje na 6 etapach zmiany, niezależnie od jej wielkości i tematyki. Zrozumienie i świadomość poszczególnych etapów zwiększą naszą kontrolę i szansę na przeprowadzenia zmiany z sukcesem. Zwłaszcza, jeśli będziemy reagować na pułapki.

Etap 1. Prekontemplacja.

Na tym etapie nie wiesz jeszcze, że potrzebujesz zmiany. Często przerzucasz odpowiedzialność na czynniki zewnętrzne (szef, rodzina, koleżanka, pech, geny). Nie chcesz podejmować ryzyka. Tak jest lepiej. Wokół Ciebie pojawia się mnóstwo mechanizmów obronnych - racjonalizujesz, zaprzeczasz, obwiniasz.

Etap 2. Kontemplacja.

Zaczynasz odczuwać potrzebę zmiany, dostrzegając problem. Dochodzisz powoli do wniosku, że zmiana jest konieczna i chcesz rozwiązać problem. Pojawia się wstępny zarys planu, co możesz zrobić, jednak uczucia wciąż się wahają: chcę zmiany, ale się jej boję. Etap bazuje głównie na myśleniu, nie ma tu działania. Na tym etapie możesz utknąć na lata. Wciąż myślisz o zmianie, ale nie przechodzisz do czynów, czasami czekasz na jakiś bodziec, który popchnie Cię w odpowiednim kierunku lub, co gorsza, na moment krytyczny, gdy będzie już tak źle, że zmiana będzie konieczna do wdrożenia w trybie natychmiastowym. Sam/a sobie odpowiedz na pytanie, jak ogromne koszty ponosisz w tym czasie.

Etap 3. Przygotowanie.

Jesteś gotowa/y na zmianę, zamierzasz wkrótce ją przeprowadzić. Ten etap jest niezmiernie ważny, gdyż dobre przygotowanie się do zmiany, zwiększa szansę na jej powodzenie i pozwala Ci na oswojenie się z nią. Uwaga dla perfekcjonistów: na etapie przygotowania możecie utknąć, jeśli wciąż nie będziecie czuli, że wasz plan i zasoby są wystarczająco dobre, np. muszę mieć więcej oszczędności, żeby zrezygnować z pracy, powinnam lepiej nauczyć się języka, aby wyjechać z kraju. Druga uwaga: dla osób lubiących ryzyko i chcących pominąć ten etap na zasadzie "będzie co będzie" - to też pułapka. Etap przygotowania jest niezwykle istotny i przyspieszanie zmian może spowodować, że wrócimy do punktu 1, gdzie pojawią się nasze chochliki. Daj sobie czas na rozwiewanie wątpliwości i dogłębne zrozumienie sytuacji. 

Etap 4. Działanie.

Etap realizacji planu wymaga najwięcej energii i zaangażowania. Nie należy go jednak utożsamiać ze zmianą, gdyż ona nigdy się nie kończy wraz z podjęciem działania. Weryfikuj swój plan na bieżąco i wzmacniaj zaangażowanie. Zastanów się, kto może Cię w tym pozytywnie wspierać i pomoże Ci utrzymać na dłużej dobrą energię.

Etap 5. Utrzymanie.

Na tym etapie bardzo ważna jest wytrwałość i pielęgnowanie tego, do czego już doszłaś/ doszedłeś. Ważne, aby nie obniżać swojego zaangażowania i nie doprowadzić do momentu, gdy pierwszy entuzjazm opadnie i cofniemy się do pierwotnego stanu. Spadek energii jest naturalny, znajdź Twój własny sposób na poradzenie sobie z nim. Na tym etapie osoby ze słomianym zapałem szczególnie powinny być czujne- ich energia wystrzeli jak rakieta, a potem równie szybko spadnie.

Etap 6. Rozwiązanie lub nawrót.

Osiągnięcie celu i stanu, gdy czujesz, że jesteś w odpowiednim miejscu. Może się jednak zdarzyć tak, że i na tym etapie wrócisz do punktu wyjścia, np. wycofasz się z oferty nowej pracy, ponownie wrócisz do toksycznego związku, kolejny raz ulegniesz komuś i zakopiesz swoją asertywność. Ważne, aby z popełnianych błędów wyciągać wnioski i spróbować przejść proces jeszcze raz.

2. Storytelling, czyli wysłuchaj historii innych

Ważne, żeby to była Twoja zmiana, przeprowadzona w taki sposób, jak Ty to widzisz i odpowiadała na Twoje potrzeby. Zapoznanie się jednak z historią osób, które przeszły podobną zmianę da Ci większe poczucie bezpieczeństwa. Świadomość, że nie jesteś jedyną osobą posiadającą taki problem i próbującą go rozwiązać, działa wspierająco. To, co u innych zadziałało, niekoniecznie sprawdzi się u Ciebie, ale być może Cię zainspiruje, będzie triggerem do powstania nowych pomysłów lub pokaże inny sposób postrzegania tego samego problemu.

3. Czasami najprostsze rozwiązania są najlepsze

Metoda stara jak świat, a wciąż tak skuteczna! Zrób tabelkę plusów i minusów każdego rozwiązania - wprowadzenia zmiany i pozostania w obecnej sytuacji. Sprawdź minusy i zobacz, jak możesz je rozwiązać i przygotować się na ich pojawienie się, by móc zareagować. Dzięki temu Twoja otwartość wzrośnie, bo będziesz wiedzieć, czego się spodziewać i jak sobie z tym poradzić.

Pomocnicze pytania:

Co potencjalnie zyskasz na zmianie? Jakie są jej koszty? Co stracisz? Jakie ryzyko związane jest z wprowadzaniem zmiany? Jakie ryzyko związane jest z niewprowadzaniem zmiany?

4. Opowiedz o zmianie i przygotuj kontrargumenty

Nie zawsze otaczające nas środowisko pomaga nam we wprowadzaniu zmian. Natomiast znasz dobrze ludzi wokół siebie i wiesz, jakich argumentów będą używać, aby sabotować zmianę, np. "w głowie Ci się poprzewracało, praca od 8 do 16, umowa o pracę, a Ty chcesz firmę zakładać?", "gdzie ty w tym wieku znajdziesz sobie nowego faceta?", "wyjedziesz z kraju, będziesz daleko od rodziny, znajomych, sama, po co ci to?", itd. Dzięki przygotowaniu kontrargumentów, mówieniu na głos o zmianie, zwiększysz swoją pewność siebie i uwierzysz jeszcze mocniej w jej potrzebę.

5. Czerp z własnego doświadczenia

Przypomnij sobie wcześniej wprowadzona zmianę i odpowiedz na pytania:

Jaka była Twoja pierwsza reakcja?

Jaki był ostateczny rezultat tej zmiany?

Czego dowiedziałeś się o sobie?

Jaką dałbyś sobie radę po przeprowadzeniu tamtej zamiany?

Co jest Twoją silną stroną i jak to wpływa na Ciebie w sytuacji zmiany?

Mam nadzieję, że ćwiczenia pomogą oswoić się z wprowadzaniem zmian w życiu i zwiększą otwartość na nowe wyzwania.